Stampersgat

Stampersgat is een dorp gelegen in de gemeente Halderberge Het is gelegen tussen Fijnaart en Oud Gastel. Stampersgat vormde tot 1997 met Oud Gastel de gemeente Oud- en Nieuw Gastel. Het dorp ligt aan de rivier de Mark/Dintel Aan de west kan van het dorp ligt het Vlietkanaal.

De plaatsnaam is terug te voeren op de familienamen Stouters en Stamper. Deze families bezaten er vanaf 1650 en 1628 een hoeve. De namen Stoutersgat en Stampersgat werden als plaatsaanduiding door elkaar gebruikt. Vanaf 1725 was de naam Stampersgat dominant. Het woord “gat” heeft betrekking op de monding van een kreek.

Er wordt ook wel gezegd dat de naam Stampersgat betrekking zou hebben op het stampen van de meekrap, een teelt die in deze streken voorkwam tot ongeveer 1870. Het dorp bezat twee meestoven. Mogelijk is dit een betekenis die  later aan de reeds gevestigde naam werd gegeven.

Het gebied waar Stampersgat ligt behoorde eerder tot de heerlijkheid Nieuw Gastel. Het dorp Nieuw Gastel verdween door overstromingen, zoals de Sint-Elisabethsvloed van 1421 echter van de kaart. Gedurende de 2e helft van de 16e eeuw vonden er weer inpolderingen plaats en in 1606 kwam ook de Oude Prinslandse Polder gereed. Bij het veer over de Dintel, oostelijk van het vroegere Nieuw Gastel en nabij de Visserskreek, vestigden zich mensen en ontstond het dorpje Stampersgat.

In 1866 werd in Stampersgat, aan de huidige Fabrieksstraat, een suikerfabriek opgericht, de NV Gastelsche Beetwortelfabriek. Van 1881 tot 1903 was Jan Frederik Vlekke hier directeur. Deze voerde een christelijk-sociaal beleid in bij de 600 werknemers tellende fabriek. In 1927 sloot deze fabriek. In 1935 vestigde het schrootbedrijf Uitvoering Sloopwerken en Metaalhandel (USM USM) zich in het pand. 

Vanaf de jaren 60 van de 20e eeuw schakelde men over op een groothandel in walserijproducten en ging verder als Nederlandse Staal Unie. Dit 39 werknemers tellende bedrijf is in 2009 failliet gegaan, doorgestart onder de vlag van de Koninklijke Reesink Groep, maar in december 2012 alsnog gesloten. Los daarvan was er een andere suikerfabriek direct ten westen aan de dorpskom was gelegen, maar behoorde tot de gemeente Dinteloord. Ook bij de gemeentelijke herindeling van 1997, toen de fusiegemeenten Halderberge en Steenbergen werden gevormd, kwam Stampersgat bij Halderberge en de suikerfabriek bij Steenbergen. Momenteel is de suikerfabriek een van de twee nog overgebleven suikerfabrieken in Nederland en een der grootste van Europa. De naam van de Suikerfabriek is tegenwoordig Cosun.

Stampersgat is vooral bekend als de plaats waar suikerfabriek ‘Dinteloord’ gevestigd is. De suikerfabriek vormde samen met de suikerfabrieken van Roosendaal en Zevenbergen de Verenigde Coöperatieve Suikerfabrieken. Later is deze coöperatie opgegaan in Suiker Unie en heet nu Cosun.

In 1889 ontstond er een parochie, die aanvankelijk in een noodkerk bijeenkwam. Deze parochie werd afgesplitst van die van Oud Gastel. Ze was gewijd aan de Heilige Martelaren van Gorcum. De huidige kerk kwam in 1924 tot platform, in 1927 gevolgd door een klooster van de Franciscanessen van Oudenbosch. De zusters verzorgden onderwijs aan meisjes en de wijkverpleging. Ze bleven tot omstreeks 1960.